Yıl sonuna yaklaşırken Giresun'da fındık fiyatlarıyla ilgili değerlendirmeler yapıldı. Tarihi fındık pazarı esnaflarından Mustafa Kankaya, üreticilerin 2024 yılı beklentilerinin karşılanmadığını dile getirdi. Kankaya, yeni yılda fiyatların sabit kalacağını öngördüklerini belirtti. Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) tarafından açıklanan 2024-2025 sezonu Giresun kalitesi için 132 TL olan fındık fiyatı, serbest piyasada 123 TL seviyelerinde seyrediyor. Geçen yıl yaşanan hızlı fiyat artışının bu yıl yaşanmaması dikkat çekici. Üreticiler, geçen yıl TMO'nun fiyatının üzerine çıkan serbest piyasa fiyatlarını göz önünde bulundurarak bu yıl fındıklarını TMO'ya daha az götürdüler. Bu durum, piyasadaki arz fazlasının azalmasına ve fiyatların yükselmemesine neden oldu.

TMO Stoklarının Etkisi

Toprak Mahsulleri Ofisi'nin elinde yaklaşık 90 bin ton civarında stok fındık bulunuyor ve bu fındık üçüncü seneye giriyor. Kankaya, bu stokların kısa süre içinde piyasaya sürülmesinin fiyatlara baskı yapacağını düşünüyor. Geçen yıl TMO fiyatını açıkladıktan sonra, serbest piyasa TMO'nun yaklaşık 5 ila 10 lira gerisindeydi. Üreticiler malını TMO'ya götürüp serbest piyasanın üzerinde fiyatlara sattılar. Bu durum piyasadaki arz fazlasının TMO'nun eline geçmesine yol açtı. TMO'nun müdahale alımlarıyla arz fazlasını karşılaması sonucu serbest piyasada fındık fiyatı yükseldi ve TMO fiyatının üzerinde işlem görmeye başladı. Ancak bu yıl üreticiler, geçen yıl yaşananlardan ders çıkararak fındıklarını daha çok emanet olarak bırakarak piyasaya sürme konusunda daha isteksiz davrandılar. Bu durum, fiyat artışını olumsuz etkiledi.

Lisanslı Depoculuk Sisteminin Önemi

Kankaya, Türkiye'de lisanslı depo ve spot borsa sisteminin yeterince etkin çalışmadığını ve üreticilerin bu sistemden yeterince faydalanamadığını vurguladı. Giresun Ticaret Borsası'nda kurulu olan bu sistemin üreticilere doğru şekilde tanıtılmaması ve alıcıların doğrudan harmandan fındık alması, lisanslı depoların etkinliğini azaltıyor. Üreticilerin emanete fındık verme alışkanlığının önüne geçilmesi ve lisanslı depoculuk sisteminin etkinliğinin artırılması için düzenlemeler yapılması gerekiyor. Nakliye maliyetlerinin düşürülmesi ve üreticilerin bu sistemin avantajlarından daha fazla yararlanmasının sağlanması önemlidir. Bu sayede üreticiler fındıklarını daha kontrollü bir şekilde piyasaya sürebilir ve daha istikrarlı fiyatlar elde edebilirler. Ayrıca, spot borsa sisteminin daha etkin kullanımı fiyat şeffaflığını artırabilir.

Emanet Fındık ve Fiyatların Geleceği

Piyasaya inen rekoltenin sadece yüzde 50'sinin ticarete girdiğini belirten Kankaya, kalan fındığın büyük kısmının emanete bırakıldığını söyledi. Tahminlere göre üreticinin elinde sadece yüzde 25 civarında fındık kaldı, geri kalanı sanayici ve manavlarda emanet olarak bekliyor. Bu durum, piyasada fiyat artışını engelliyor ve üreticinin uzun vadede zarar görmesine yol açıyor. Elde emanet fındık bulunan Avrupa'daki sanayiciler, fındığa daha fazla para vermeyeceği için fiyatlar yükselmeyebilir. Bu nedenle, önümüzdeki dönemde Giresun'da Türkiye fındık piyasasında fiyatların sabit kalacağı öngörülüyor. Bu durum, üreticiler için endişe verici bir gelişmedir ve çözüm arayışını gerekli kılmaktadır.